Yatırım fonu, yatırım araçlarından oluşturulan/oluşturulacak portföyün ‘katılma payı’ adı altında parçalara bölünmek suretiyle yatırımcılara satıldığı ve bu portföyün yatırımcılar adına riskin dağıtılması ilkesi ve inançlı mülkiyet esaslarına göre yönetildiği bir sermaye piyasası kurumudur. Yatırım fonları sermaye piyasası mevzuatı çerçevesinde Portföy Yönetim Şirketleri (PYŞ) tarafından kurulur ve yönetilirler.[1] İç tüzük hazırlanmak suretiyle Sermaye Piyasası Kurulu’nun izni ile kurulan yatırım fonlarının tüzel kişiliği bulunmamaktadır.[2]

Yatırım fonlarının malvarlığı, kurucusu/yöneticisi olan PYŞ’lerin malvarlığından ayrı olarak yine SPK mevzuatı çerçevesinde saklama hizmeti veren saklama kuruluşları tarafından saklanmaktadır. Yatırım fonlarının malvarlığının fon işlemleri haricinde haczedilmesi, iflas masasına dâhil edilmesi, bu malvarlığına ihtiyati tedbir konulması söz konusu değildir.

Yatırım fonları; menkul kıymet yatırım fonları (MKYF), borsa yatırım fonları (BYF), koruma amaçlı ve garantili fonlar, gayrimenkul yatırım fonları ve girişim sermayesi yatırım fonları olarak kurulabilmektedir. MKYF’ler yatırım yapılan varlıkların bileşimine bağlı olarak değişik türlerde ihraç edilebilmektedir. Portföy sınırlamaları itibariyle bu türlerden herhangi birine girmeyen fonlar ‘Değişken Fon’ olarak adlandırılmaktadır. Diğer taraftan, sadece nitelikli yatırımcılara satılabilen ve riskli varlıklara da yatırım yapabilen serbest fonlar herhangi bir portföy sınırlamasına tabi değildir.

BYF dışındaki yatırım fonlarının alım satımında fiyat olarak fon birim pay değeri esas alınır. BYF’lerde borsa fiyatı üzerinden alım satım işlemi yapılır. Fon birim pay değeri, fon toplam değerinin katılma paylarının sayısına bölünmesiyle elde edilir. Fon toplam değeri ise, fon portföy değerine varsa diğer varlıkların ve alacakların eklenmesi ve borçların düşülmesi suretiyle hesaplanır.

Yatırım fonlarında alım satım emri, para piyasası ve kısa vadeli borçlanma araçları fonlarında emirden önce ilan edilen en son fiyat üzerinden, diğer fon türlerinde ise emirden sonra gerçekleştirilecek ilk hesaplamada bulunan fiyat üzerinden gerçekleştirilir.

Fonlara ilişkin olarak, iç tüzük, izahname ve yatırımcı bilgi formu adında üç bilgilendirme dokümanı bulunmaktadır. Bu dokümanlara Kamuyu Aydınlatma Platformu’nun internet sitesinde fonlara ilişkin bölümden ve fonun kurucusunun internet sitesinden ulaşmak mümkündür. Yatırımcı bilgi formu, fona ilişkin olarak yatırım stratejisi, portföy dağılımı, geçmiş performans, risk değeri (1 en az riskli, 7 en riskli olmak üzere 1’den 7’ye kadar ölçekli) ve alım satım ile vergileme esasları gibi yatırım kararlarında etkili olabilecek bilgileri içeren ve en fazla iki sayfadan oluşan özet belgedir.

Yatırım fonları, kurucu veya izahnamesinde belirtilen diğer dağıtım kanalları (genellikle kurucunun anlaştığı banka ve aracı kurumlar) aracılığıyla alınıp satılabilmektedir. Ayrıca sahip olunan yatırım hesabı aracılığıyla Türkiye Elektronik Fon Alım Satım (TEFAS) platformu üzerinden de fonların alım satımı mümkündür. 

[¨] İşletme, 2000.

[1] İlgili mevzuat için bakınız Sermaye Piyasası Kurulu (2013) "6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu Md. 52 ila 56”, "Yatırım Fonlarına İlişkin Esaslar Tebliği”, https://mevzuat.spk.gov.tr/, (Erişim Tarihi, Nisan 2024). 

[2] Gayrimenkul yatırım fonu ile Girişim sermayesi yatırım fonu, tapu ve ticaret sicili gibi resmi sicillerde tescil, terkin, değişiklik ve düzeltme işlemleriyle sınırlı olarak tüzel kişiliğe sahiptir.